Lezingen: Archeologie vanuit microperspectief
Hunebedcentrum Borger
Wanneer: 7 oktober 2021 19:15 - 7 oktober 2021 21:30
Waar: Hunebedstraat 27 9531 JV Borger
Het Hunebedcentrum in Borger heeft de afgelopen jaren een aantal succesvolle lezingenseries over archeologische onderwerpen georganiseerd. Dit jaar wordt de reeks georganiseerd in samenwerking met het Groninger Instituut voor Archeologie (GIA), de Nederlandse Archeologievereniging Noord-Nederland (AWN) en de Drentse Prehistorische Vereniging (DPV) is ‘Archeologie vanuit Microperspectief’ het overkoepelende thema. De serie bestaat uit 4 lezingen.
Wie denkt dat archeologen alleen maar met de neuzen in de boeken zitten, heeft het mis. De mogelijkheden nemen toe en er wordt veel gebruikgemaakt methoden en analyses in laboratoria. Soms zijn het de aanwijzingen van het kleinste formaat, vaak niet zichtbaar met het blote oog, die de huidige stand van zaken in de archeologie doen veranderen. Deze lezingenserie gaat in op vier methoden waarbij archeologie vanuit een microperspectief wordt bekeken.
De lezingen worden gehouden in het Hunebedcentrum in Borger. De entree voor de lezing op locatie is 5 euro, dat is inclusief een kop koffie of thee. Vrienden van het Hunebedcentrum kunnen deze lezing gratis volgen op vertoon van het vrienden-van-pasje. Voorlopig is aanmelden voor de lezingen verplicht i.v.m. corona. Dit kan via communicatie@hunebedcentrum.nl. Vermeld in jouw aanmelding alsjeblieft welke lezingen je zou willen bijwonen, met hoeveel personen je wil komen en of deze personen samen één huishouden zijn.
Het maximaal aantal deelnemers is afhankelijk van de dan geldende maatregelen. De lezingen worden ook digitaal gestreamd. Meld je ook daarvoor aan via de websitepagina van de betreffende pagina.
Het programma bestaat uit de volgende lezingen:
MicroTRASH: Van afvalhoop tot microscoop
Jos Kleijne – Postdoc RUG – Soil Mircomorphology
Donderdagavond 7 oktober om 19 uur inloop, 19:30 start lezing
Archeologische bodemmicromorfologie is de studie van ongestoorde sedimenten en bodems, en de daarin aanwezige archeologische sporen onder de microscoop. Met deze methode kunnen zowel natuurlijke als culturele formatieprocessen gereconstrueerd worden. Daarbij kunnen we een beter beeld krijgen van de natuurlijke processen en de menselijke activiteiten die tot de vorming van de vindplaats hebben geleid. In mijn onderzoek richt ik me op Midden- en Laat Neolithische afvalhopen van kustgemeenschappen in Noord-Europa, uit de periode 3200-2000 voor Christus. Deze afvalhopen zijn bijzonder omdat ze een archief zijn van het menselijk handelen, en vooral veel informatie geven over de voedselvoorziening gedurende deze periode. Terwijl gedurende het Neolithicum de landbouw een steeds meer prominente plaats inneemt, vinden we op afvalhopen ook juist de sporen van visvangst en de consumptie van schelpdieren terug. Dat deze afvalbergen voor de gemeenschappen zelf ook een rol van betekenis gespeeld hebben, blijkt onder meer uit de verschillende afvallagen met sporen van betreding en verbranding die zijn teruggevonden. Zo kunnen zelfs minuscule aanwijzingen veel impact hebben op onze kennis van het verleden.
Gebruikssporen onderzoek op prehistorische werktuigen
Annelou van Gijn – Prof. Dr. UL – microscopy/ mircowear
Woensdagmiddag 17 november om 14:30 inloop 15:00 start lezing
Annelou van Gijn haar onderzoek richt zich op prehistorische technologie, oude ambachten en de reconstructie van de culturele biografie van objecten, waarbij gebruik wordt gemaakt van experimentele archeologie en microscopie. Ze is een van de toonaangevende specialisten op het gebied van microwear en neemt als zodanig deel aan verschillende internationale projecten.
Van prooi naar vee: op zoek naar de vroegste landbouwdieren in Nederland
Nathalie Brusgaard – postdoctoral researcher RUG – Stable Isotopic Analysis
Donderdagavond 9 december om 19 uur inloop, 19:30 start lezing
De overgang van jagen/verzamelen naar landbouw ongeveer 6000 jaar geleden markeerde een omslag in de bestaanswijze van de mens. Het betekende ook een verandering in de relatie tussen mens en dier: van prooi naar vee. In Nederland is echter weinig bekend over wanneer en hoe mensen overgingen van het jagen op dieren tot het houden ervan. Onderzoek van stabiele isotopen in dierenbotten geeft hier nieuwe inzichten in. In deze lezing wordt nieuw onderzoek gepresenteerd naar varkens en runderen uit de Swifterbant cultuur. Er wordt besproken hoe het dieet en de leefomgeving van dieren inzicht geven in de overgang van jacht naar landbouw en over de veranderende relatie tussen mens en dier.
DNA-onderzoek en de derde wetenschappelijke revolutie in de archeologie; de meest baanbrekende resultaten.
Eveline Altena – PhD LUMC – Ancient DNA Specialist/ archeoloog
Donderdagavond 13 januari om 19 uur inloop, 19:30 start lezing
DNA-onderzoek aan archeologische menselijke resten heeft de afgelopen jaren de archeologie behoorlijk op z’n kop gezet, zozeer zelfs dat het wordt genoemd als onderdeel van de derde wetenschappelijke revolutie in de archeologie die momenteel plaatsvindt. In deze lezing neem ik je mee het laboratorium in en laat ik de impact zien van dit vakgebied aan de hand van een aantal baanbrekende studies. Daarbij gaan we ver terug de tijd in naar de Neanderthalers, maar kijken ook dicht bij huis naar onze eigen voorouders. En ik zal het hebben over herleiden van een familie tot hele volksverhuizingen.
- € 5,00 (De lezing op locatie kost 5 euro en is inclusief een kop koffie of thee. De digitale stream kunt u gratis volgen.)